Santiago de Compostela
As algas pardas Fucus son especies clave nos ecosistemas costeiros xa que contribúen á estrutura dos hábitats, sustentan unha alta biodiversidade e actúan como vía de entrada de contaminantes na cadea trófica ao ser consumidas por numerosos invertebrados e peixes. Todo isto implica que estudar os niveis de metais nestes organismos resulte esencial para avaliar os riscos ambientais. Un equipo integrado por persoal investigador da USC e do Instituto Español de Oceanografía (IEO) do Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC) estudou ao longo de tres décadas os potenciais elementos tóxicos neste tipo de organismos na costa galega e detectou un descenso significativo de metais de orixe humana. O artigo titulado ‘Three Decades of Change in Potentially Toxic Elements in Brown Algae in the Northeast Atlantic Ocean’, acaba de ver a luz na revista Environmental Science & Technology.
En concreto, analizouse un total de 446 mostras recollidas entre 1990 e 2021 en 173 puntos da costa de Galicia, de algas pardas do xénero Fucus. “Trátase da serie máis completa e estandarizada deste tipo en macroalgas a nivel internacional”, explican dende o equipo investigador. Os resultados mostran un descenso significativo de metais de orixe humana como o cobre (-84,7 %), o cromo (-84,6 %), o mercurio (-49,6 %) e o cadmio (-36,7 %), “o que suxire unha mellora na calidade ambiental e evidencia a efectividade das medidas de control da contaminación implantadas nas últimas décadas, como a mellora do tratamento de augas residuais vía modernización das instalacións e creación de novas plantas”, engaden.
Arsénico
Con todo, detectouse un aumento do arsénico (+36,1 %), cuxas causas non están claras. “Este incremento podería deberse a cambios na achega de sedimentos, variacións na biodispoñibilidade ou novas fontes como verteduras subterráneas”, sinalan dende o equipo investigador integrado por Carme Pacín, do Centro Singular de Investigación en Química Biolóxica e Materiais Moleculares da USC (CiQUS) e do Centro de Investigación Interdisciplinario en Tecnoloxías Ambientais da USC (CRETUS); Massimo Lazzari do CiQUS; J. Ángel Fernández, Zulema Varela e Jesús R. Aboal do CRETUS; M; Mercedes Conde-Amboage do departamento de Estadística, Análisis Matemático e Optimización da USC; Carlos Real e Rubén Villares, do departamento de Bioloxía Funcional da USC, e Rita García-Seoane e Inés G. Viana, do IEO do CSIC.
A nivel espacial, obxerváronse concentracións máis elevadas nas zonas internas das rías, sen que se identifiquen patróns claros de norte a sur. “É importante destacar que as concentracións nos organismos non teñen por que reflectir directamente os niveis no medio (auga ou sedimento), xa que dependen da fracción biodispoñible”, destacan. Por iso é imprescindible monitorizar directamente nos organismos vivos, pois é a única forma de saber realmente como lles está afectando a contaminación.
En conxunto, estes resultados suxiren un descenso xeral na contaminación para a maioría dos potenciais elementos tóxicos e apuntan á efectividade das medidas ambientais aplicadas nas últimas décadas. Porén, a presenza de tendencias opostas, como o aumento do arsénico, pon de relevo que se trata de dinámicas moi complexas, influídas por múltiples factores e nun contexto de cambio global marcado, entre outros, pola acidificación dos océanos. “Todo isto subliña a necesidade de manter redes de vixilancia ambiental a longo prazo, fundamentais para avaliar a evolución da calidade ambiental e garantir a protección da biodiversidade mariña”, conclúen.